Rouwen op afstand: ‘Naar foto’s kijken doet pijn’

door: Fatma

Rouwen op afstand: ‘Naar foto’s kijken doet pijn’

Opgroeien zonder moeder, verlies van eigen kinderen, niet bij de begrafenis van je vader kunnen zijn en geen afscheid kunnen nemen van je tweede moeder. De dood brengt pijn met zich mee en het wonen in een ander land heeft grote gevolgen voor het afscheid.

Verlies van mijn kinderen

Laat ik beginnen met de twee verliezen die ik bewust heb meegemaakt en het meeste pijn hebben veroorzaakt; mijn twee baby’s die zijn overleden. Mijn eerste kind, mijn zoon, heeft 4 uren geleefd. Hij was zo mooi, zo sterk en groot. Ik had zo lang gewacht en ontmoeting en verlies waren in een. Hij zou nu een leeftijd van rond de 60 jaar hebben. Ik weet niet waaraan hij overleden is. Het verdriet was zo groot en pijnlijk, ik wist niet hoe hiermee om te gaan. Hij had een neef waarmee hij samen was geboren. Zijn neef leeft nog steeds gelukkig, maar iedere keer dat ik hem zie doet het zo’n pijn!

Ik heb daarna zes meisjes en een jongen gekregen die het overleefd hebben. Ik heb daartussen in nog een baby verloren, een meisje, en een miskraam gekregen van een tweeling, een jongen een meisje. Drie jaar na de dood van mijn zoon kreeg ik mijn oudste dochter.

Verlies van mijn moeder

Iets wat elke dag pijn doet is het niet hebben van een moeder. Van kinds af aan voel ik dit zo. Ik zie allemaal mensen met moeders om me heen en ben zelf ook moeder. Juist doordat ik moeder ben doet het zo’n pijn, want ik heb mijn moeder niet meegemaakt. Ik ben nu bijna tachtig en voel me nog steeds een weeskindje. Het zal nooit wennen. Je moet toch haar geur weten op zijn minst. Haar armen voelen om je heen. Of dat ik mama kan zeggen! Nog steeds mis ik dit. In het diepste van mijn ziel voel ik me moederloos.

Ik ben zelf moeder. Mijn kinderen zeggen weleens: ‘Laat het los en wees trots dat je een moeder bent’. Maar zij zullen het nooit begrijpen. Ze zijn ook moeders, maar het missen van een moeder is iets wat zij niet kennen. Ik bid elke dag meerdere malen voor mijn kinderen en heb bijna dagelijks contact met hen. Ik hou veel van ze en ben heel erg gesteld op ze. Ik hoop dat ze lang en gelukkig leven.

Mijn moeder is overleden toen ik 4 was op haar 22ste. Daar herinner ik helemaal niets van. Het enige wat ik van haar heb zijn twee foto’s en de verhalen over haar die mijn tweede moeder, mijn tante, vertelde. Mijn moeder was een mooie vrouw. Als ik kijk naar de foto dan doet het zo’n pijn. Ik heb twee foto’s van haar en hoop dat mijn kinderen hier later zuinig op zullen zijn. Ik wil dat zij foto’s en mijn herinneringen respecteren.

Mijn tante die een paar jaar terug is overleden heb ik als tweede moeder gekend. Mijn tante vertelde mij veel over mijn moeder. Ik kreeg van mijn tante moederlijk liefde. Zij was er altijd voor mij totdat ze oud werd, zowel in goede tijden al in slechte tijden. In mijn jeugd was ik veel bij haar. Zij naaide kleren voor mij, zij gaf me lekker eten. Zij gaf mij ook opvoeding. Zij vertelde dat mijn moeder heel mooi en slim was. Dat ze samen sliepen. Dat ze eerst trouwde met een man die heel veel van haar hield, maar zij niet van hem. Ze werd eigenlijk een beetje gedwongen om met hem te trouwen, het ging allemaal op een traditionele manier helaas. Ze was ongelukkig en kon het niet accepteren. Vervolgens kreeg ze een zoontje. In die tussentijd ging ze scheiden van haar partner en daarna trouwde ze met mijn vader. Het verdriet van haar eerste slechte huwelijk maakte haar kapot. Mijn tante vertelde dat ze daardoor een ziekte had opgelopen, waardoor ze steeds aan het hoesten was. Mijn moeder kwam van een rijk gezin en mijn vader was arm. Dit was niet fijn voor mijn moeder, want ze moest met minder doen en was ziek.  Ik werd geboren, maar haar zoontje overleed. Mijn moeder had een verlies te verwerken naast de pijn die ze al had. Ze is overleden toen ik vier was, dat is alles wat ik weet. Ik had zo graag een moment met haar willen herinneren.

Verlies van mijn vader

Mijn vader vertelde ook altijd heel lief over mijn moeder. Dat ze heel mooi was en lief. Dat hij na haar niet meer de ware liefde heeft gevonden. Mijn vader is aan maagkanker overleden, hij had altijd maagpijn. Hij had het zwaar in het leven.

Hij hield altijd wel een extra oogje op me. Zo mocht ik niet studeren, hij dacht dat ik dan mijn vriendjes liefdesbrieven kon schrijven. Terwijl hij mij wilde beschermen. Hij had een hart van goud, maar was streng. Hij was streng en lief tegen mij, het was voor ons nooit makkelijk. Ik had stiefmoeders, maar moederlijke liefde kreeg ik niet thuis. Wel van mijn tante.

Mijn vader wist niet dat hij dood zou gaan. Hij nam continu soda in en had dat ook altijd in zijn hand. Hij zat vaak buiten met soda. Zo herkennen mensen hem in zijn laatste periode. Op de dag dat hij overleed werd hij ziek en ging hij naar de dokter met de taxi. Na de afspraak kwam hij thuis en hij overleed. Hij kreeg heel veel medicijnen. De dokter wist niet dat hij doodging. Met mij werd dit niet gecommuniceerd. Mijn vader had nog wel gehoord dat ik een zoontje had gekregen. Dit was vreugde voor hem. Hij wilde heel graag dat ik een zoontje zou krijgen. Maar hij heeft mijn zoontje nooit gezien.

Wij woonden in Nederland en ik zei spontaan tegen mijn dochter: ‘Kom laten we Turkije even bellen.’ Toen kon ik nog niet zelfstandig bellen. Ik belde naar het huis van mijn neef. Zijn vrouw nam op en zei tegen haar man: ‘Zeg jij het maar, ik kan het niet zeggen’. Dit hoorde ik en ik zei: ‘Wat is er aan de hand? Waarom zeggen jullie dat?’ Ik begon te huilen en zei: ‘Er is iets ergs gebeurd!’ Mijn neef vertelde daarna dat mijn vader was overleden en ook al was begraven. Ik belde mijn broer meteen op en mijn broertje bevestigde het nieuws. Ik werd boos en vroeg waarom ik niet was geïnformeerd, want dan had ik hem op zijn minst nog willen zien. Dan had ik toch nog op mijn manier afscheid kunnen nemen. Mijn broer maakte mij wijs dat ze dachten dat ik het toch niet zou redden om te komen. Dat hij was overleden en dat ik toch niets had kunnen beteken. Ze hadden het totaal verkeerd geschat. Mijn moeder had ik al niet gekend en haar overlijden en dood niet meegemaakt. Ik had heel graag bij de begrafenis van mijn vader aanwezig willen zijn! Mijn broer vertelde mij dat ik de zomer naar zijn graf kon gaan. Zo heb ik dus van beide ouders het laatste moment niet meegemaakt. Bij de een was ik te klein en bij de ander was ik op afstand. Dit is het zwaarste van het als migrant in een ander land wonen. Je mist veel en vooral je geliefde familie. Toen was het ook niet zo gemakkelijk om met het vliegtuig naar Turkije te gaan, het was heel duur en het was niet zo gemakkelijk als nu. Ik heb dagen, maanden, gehuild. Al dit verdriet verwerken is niet gemakkelijk. Heimwee maakt veel kapot. Ik bleef huilen, huilen. Je kunt niets doen. In de zomer ging ik naar de begraafplaats en naar de familie. Een achterneef vertelde dat mijn vader veel aan het hoesten was, dat hij bloed ging ophoesten en daarna overleed.

Verlies van mijn tweede moeder

Een ander pijnpunt is de dood van mijn tweede moeder, mijn tante, zij is op 96-jarige leeftijd gestorven. Vijf jaar geleden is zij overleden. Haar verhalen waren zo mooi. Ik heb geen steun meer, want niemand vervult haar plaats.

Ik ben met haar opgegroeid, in haar armen. Ik heb altijd mijn troost en liefde bij haar gevonden. Echt waar, alleen bij haar! Zij gaf mij moederlijk liefde. Ik hield veel van haar zij was zo speciaal. Eerst heeft zij veel voor mij gedaan en daarna ik voor haar. Dus eerst heeft zij mij verzorgd en daarna ik haar, in mijn vakanties in Turkije. Zij woonde in Turkije in de stad.

Ik was niet aanwezig toen zij terminaal ziek werd. Het wonen als migrant in Nederland is de oorzaak van dit verdriet. Ik heb er niet kunnen zijn voor mijn tante.  Zij overleed in Turkije en ik kon er niet naar toe omdat mijn kleindochter, de dochter van mijn derde meisje ging trouwen. Ik heb er zo’n spijt van! Ik dacht dat ik het niet kon maken om als oma niet op de bruiloft te zijn. En mijn tante was terminaal ziek. Ze verlangde naar mij en wilde mij zien, dit hoorde ik achteraf. Zij had kinderen maar haar liefde naar mij was zo groot. Ze zei mijn naam hardop achter elkaar steeds maar weer in haar terminale fase. Iedereen zei dat ze van mij afscheid wilde nemen, maar dat ik er niet was. Ze vroeg aan iedereen of ik al was gekomen. Achttien dagen was ze terminaal.

Haar dochter, mijn nicht, vertelde dat ze de laatste dag ook mijn naam heeft opgezegd. Ze vertelde dat ze veel bezoek kregen omdat ze zo geliefd was. Een dag voor haar dood hadden ze zich verzameld rond mijn tante en toen hebben ze 41 keer de soera Yasin uit de Koran gereciteerd, daarna is zij de volgende dag overleden.

Ik heb maanden, jaren, gehuild. Nog steeds huil ik en heb ik spijt. Want ik heb geen afscheid genomen. Ik voelde me hier alsof ik geen adem kon halen. Ademloos stemloos en weer wees was ik en ben ik! Niemand heb ik meer die iets van mijn familie mij kan vertellen. Soms is het zo zwaar voor mij. Mijn moeder was 22 toen ze overleed en mijn tante was 96. Ik was vier toen mijn moeder overleed en 75 toen mijn tante overleed. Het doet zo’n pijn.

Ik ben ook op leeftijd en sta voor nu klaar voor de dood. Het is pijnlijk, maar moet gebeuren. Doodgaan is zwaar. We gaan verhuizen en ik wens dat het voor mij gemakkelijk zal gaan en ik accepteer het.

Jong zijn is goed. Als je ouder wordt dan wordt het zwaar. Dat je doodgaat is een feit. Er is geen mogelijkheid om het uit te stellen. Ik ga zelf ook dood. Je moet doodgaan. Ik hoop dat we goed kunnen gaan verhuizen met een zuivere ziel volgens onze religie en traditie. Ik wil dat ik voor niemand een last wordt. Ik vraag elke dag aan ALLAH dat onze HEER het mogelijk maakt.

2 reacties

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Uw reactie verschijnt na goedkeuring door onze redactie. U ontvangt een mail als uw reactie is geplaatst.

  1. J.de Vries - 18 november 2020

    Door dit verhaal besef ik dat je er geen weet van hebt,wat mensen uit andere landen ook nog eens mee moeten maken als hun familie op verre afstand ziek zijn,ovelijden,en je er zelfs niet heen kan gaan door omstandigheden!
    Ik heb vorig jaar maart mijn zuster verloren,en dit jaar in augustus weer een zus.
    Mijn zus die dit jaar is overleden,had haar lichaam ter beschikking gesteld vd wetenschap,maar mede door de corona ging dat niet door.Op het laatste moment is zij gecremeerd,dit werd via een familieapp doorgegeven,waar ik niet inzit.
    Ik moest het via mijn kinderen horen,dus het werd een stille crematie,wat haar enige zoon zei,toen ik later toch die app doorgestuurd kreeg: Ik zei: Dat is toch alleen voor familie dan,een stille crematie,hierop heb ik nooit een antwoord gekregen,en zei is dus alleen met hem erbij? Gecremeerd. Ook geen rouwkaarten,niets meer!!
    Ik voel mij nu na 3 maanden zo verdrietig hierover,heb mijn neef gebeld,hij staat mij keurig te woord als ik vragen heb,maar het gevoel blijft,en het moet allemaal van mijn kant komen.
    Maar waneer ik het verhaal van deze vrouw lees,denk ik,die heeft het zwaar,hoe kom je daar door of overheen? Ik wens haar heel veel sterkte in deze. Hartelijke groet van mij.

  2. Miep - 5 januari 2021

    Wat een mooi verhaal. Wat verdrietig ook. Die pijn die er niet dagelijks is misschien, maar zo makkelijk weer aangeraakt kan worden. Jaren lang kan het je dan telkens weer verscheuren. Ik herken het zo!