Levenseindeverhalen

Een cliënt helpen bij de toiletgang hoort ook bij de vrijwilligerstaken. Vaak blijft dat een kwetsbaar moment. In dit verhaal duurt de plas heel lang. Met een bijzonder gesprek als resultaat. “Dat is een wauw-moment.”

“Ik heb het voorrecht gehad om iemand te mogen begeleiden in zijn laatste levensfase, dat was een zendingsarts die oogheelkunde tot zijn specialisme had. Hij heeft het grootste deel van zijn leven in onderontwikkelde gebieden gewerkt en was bezig geweest met het bestrijden van oogziektes die hier in het westen niet voorkomen. Een boeiende man, want het komt niet veel voor dat je echt gesprekken hebt. Dat zijn zeldzaamheden dus eigenlijk. Ik ben in totaal zo’n zes tot acht nachten bij hem geweest. Niet achtereenvolgend, maar over een langere periode.

Hij lag veel op een bank te slapen. Ik doe altijd nachtdiensten, dus ’s avonds om elf uur begin ik. Deze man had een partner. Mijn doel is altijd om de partner te ontlasten, die kan dan rustig slapen. Want de mantelzorger die 24 uur voor de zieke partner moet zorgen, die gaat eraan onderdoor. Dus standaard is dat ik om elf uur kom, dan is er een beetje overdracht en kwart over elf gaat de partner naar bed. Ik neem dan de zorg over tot ’s morgens zeven uur.

Hij moest een aantal keren plassen en hij wilde dat altijd graag staande doen. De zorg bestaat er dan uit om de man omhoog te helpen en met de fles helpen om te plassen. Of hem iets drinken geven of soms iets voorlezen. En vaak wordt dat zwijgend gedaan en soms wordt er wel wat gezegd. Bij hem duurde het altijd een tijdje, het plassen. Dat was niet iets van even, maar dat kon minuten duren en dat we een hele tijd stonden voordat het kwam. En hij begon te vertellen.

Deze man heeft mij toen een wijze levensles meegegeven waar ik hem nog steeds dankbaar voor ben. Die levensles is als volgt, hij zegt: ‘Mensen hebben de neiging om beschrijven en begrijpen gelijk te stellen.’ Hij zegt: ‘Wat bedoel ik daar nu mee. Ik kan als oogspecialist tot in detail de werking van het oog beschrijven, maar ik begrijp er niets van.’ En dat houdt eigenlijk in dat die man met al zijn kennis en zijn wijsheid nog de ruimte in zichzelf had voor het mysterie van het leven. We kunnen een heleboel dingen dus beschrijven en omdat wij in staat zijn om iets in detail te beschrijven menen we dat we het daardoor ook beheersen, doorgronden. We kunnen bijvoorbeeld ook de werking van de telefoon beschrijven, maar het is toch een wonder?

En wat bewerkt dat als je zoiets hoort? Het maakt je wat kleiner, wat nederiger. Ik weet niet hoe ik dat moet zeggen, maar ik vond het gewoon een hele mooie wijze levensles. Daar ben ik die man gewoon dankbaar voor. Dat is een ‘wauw’-moment. En dat was zo’n bijzonder moment dat iemand in de intimiteit van helpen met plassen dan zoiets vertelt. Ja, dat is geweldig.”