Ze doet de deur voorzichtig op een klein kiertje en heet me welkom terwijl ze een stap naar achteren zet. Een knappe, maar breekbaar uitziende vrouw van middelbare leeftijd. Uiteraard weet ik dat ze ernstig ziek is, maar ze straalt iets moois, iets unieks uit en dat trekt direct mijn aandacht.
In het hospice vallen de maskers af. Niet allemaal in één keer, soms stukje bij beetje. Maar vroeg of laat legt bijna iedereen iets af: een rol, een gewoonte, een beschermlaag.
Drie weken nadat ik de introductiecursus voor vrijwilligers heb afgerond, komt bij mijn coördinator een aanvraag binnen. Het gaat om Carla*, een vrouw van 65 jaar.
Terwijl de coördinatoren de intake doen, sta ik te drentelen in de keuken. Een onmogelijke diagnose voor een veel te jonge vrouw. Dit voelt zo dichtbij, dat ik me afvraag of ik er ten volle kan zijn. Het lijkt gestopt. Het vermogen om te denken, om te vertrouwen, om te weten. Het staat stil, er is voor even niets. Hij is open, duidelijk en helder. Hij zal zijn vrouw volledig verzorgen en blijft in het hospice om er elk moment voor haar te zijn. Hij zegt het, hij doet het.
Ze vertelt dat ze haar hele lange leven goed heeft opgepast en trouw haar plichten heeft vervuld. Ze vraagt waarom er nu niemand is die een einde aan haar lijden wil maken. Zoals ze met ziel en zaligheid heeft geleefd, zo naarstig lijkt ze op zoek naar de verlossing van de dood. Ze is negentig en wil heel graag sterven.
Mijn nachtdienst begon. Mevrouw van kamer 1 was stervende.
Het is dankbaar werk, maar ook loodzwaar. Hoe begeleid je een kind met een ernstige ziekte tijdens de laatste levensfase? Een verpleegkundige van Kinderthuiszorg vertelt: “Ik ben nooit bang geweest om mijn gevoelens te laten zien op dat moment. Ik vind juist: Je bent gewoon mens.”
Goede zorg vereist duidelijke afstemming. Elkaar begrijpen en elkaar vinden staat bovenaan in de zorgrelatie. Toch kan een situatie ook anders uitpakken, weet deze verpleegkundige. Niet altijd is voorzichtigheid de juiste werkwijze. “Ik besloot mijn behoedzaamheid overboord te mikken.”
Als je ziek bent, lijkt het leven vooral daarom te draaien. Ook vrijwilligers kunnen je onbedoeld een vervelend gevoel bezorgen, vertelt een 87-jarige dame. “Ik ben een mens dat een klein beetje ziek is. En wel volwaardig. Ik weet heus wel wat ik wel en wat ik niet doe.”
Het moment van overlijden is een bijzondere situatie. Zeer intiem en kwetsbaar. Een vrijwilliger maakt dat proces vaak van begin tot eind mee. Maar het is belangrijk om aan te voelen wat de familie wil. “Ze ging gewoon heel rustig weg.”