Als iemand is overleden, heeft het hospice vaak een ritueel. Ter nagedachtenis aan de persoon. Vrijwilligers lezen een gedicht voor of branden een kaarsje. Deze naaste vertelt zijn ervaring. “Ik vond het heel mooi hoe ze dat hier doen, afscheid nemen.”
Een dierbare verzorgen kost energie. In het hospice kunnen naasten even onthaasten. Toch kan het lastig zijn om dat werk aan anderen over te laten. Deze zoon vindt een plek waar hij tot rust komt. “Buiten lezen, even een praatje maken; dat geeft een prettig gevoel.”
De aftakeling gaat soms gepaard met gehoorverlies. Dat is best lastig. Bij deze gast geven de vrijwilligers een boekje aan haar zoon. Daarin kan hij zijn vragen opschrijven. Zo ontstaat niet alleen een waardevolle manier van communiceren, maar ook een bijzonder dagboekje.
Een cliënt die op sterven ligt, is meer dan alleen een cliënt. Zij is ook een mens, een moeder. Iemand met wie vrijwilligers een goed gesprek voeren of een glaasje wijn mee drinken. “Je bent natuurlijk niet alleen maar een doodgaand persoon als je hier bent.”
Je moeder laat zich in het hospice dankbaar verzorgen. Maar er is iets. Je merkt irritatie, omdat het contact met de vrijwilliger niet helemaal lekker verloopt. Je moeder zegt er niets over, want zij voelt zich verlegen met de situatie. Wat doe je dan, als dochter?
Je weet dat het gaat gebeuren. Je dierbare ligt niet voor niets in het hospice. Toch kan het moment van overlijden heel onverwachts komen. “De verpleegkundige en vrijwilligster kwamen gelijk mee naar boven. Ze hebben mij gelijk gecondoleerd en ze zeiden dat hij inderdaad overleden was.”
Soms komt er veel visite naar het hospice. Prachtig, ook al zitten er nadelen aan. Blijft er genoeg tijd en energie over voor het afscheid van de naasten? “Ze zei dat we misschien beter in de ochtend konden komen, omdat mijn moeder dan nog op haar best was.”
Als het overlijden nadert, nemen vrijwilligers van het hospice soms al afscheid van de gast en de naasten. Dit keer is de vrijwilliger iets te vroeg. De dochter van de stervende weet namelijk nog niet dat het al zover is. Ze schrikt enorm.
Vrijwilligers zijn bepalend voor de sfeer in het hospice. Het maakt nogal uit of iemand een warme en vriendelijke persoonlijkheid heeft of juist stug overkomt. De familie houdt vrijwilligers ook goed in de gaten. “Het is gewoon een blik, een manier, de intonatie die dan het verschil maakt.”
Een hospice kent vele rituelen. Zoals het wassen van een overledene, samen met de familie. Maar ook het lezen van een versje. Daarna gaat de kist in de lijkwagen. “De vrijwilligers van het hospice lopen achter de auto mee. Is dat niet waardig?”