Je komt als gastarbeider naar Nederland en laat je lieve moeder achter in Turkije. Wat doe je als zij ziek wordt? Osman* vertelt over de reis naar zijn geboorteland, de keuze om voor haar te zorgen en het verdriet en gemis na haar dood.
Een verhaal over twee mensen die ruim zeventig jaar álles met elkaar delen. Door dik en dun. Samen doorstaan zij de lichamelijke en psychische beperkingen van het ouder worden. Wat doe je als het einde nadert en het afscheid volgt? Hun kleindochter vertelt over de laatste levensfase.
Het is dankbaar werk, maar ook loodzwaar. Hoe begeleid je een kind met een ernstige ziekte tijdens de laatste levensfase? Een verpleegkundige van Kinderthuiszorg vertelt: “Ik ben nooit bang geweest om mijn gevoelens te laten zien op dat moment. Ik vind juist: Je bent gewoon mens.”
Je dochter doet vele pogingen om uit het leven te stappen. Ze is bereid álles op te geven. Zelfs haar dierbare hondje. Wat doet dat met een vader? “Met mijn hoofd ben ik haar verlangen gaan begrijpen, maar mijn hart riep iets heel anders: ‘Blijf bij me!’”
Soms is de laatste levensfase een hevige strijd. Voor de patiënt, maar ook voor de naasten. Stel, je vader is 60 jaar oud en door een ziekte totaal veranderd. Hij is snel boos, wil niet praten en zit zorgverlening in de weg. Wat doet dat met een kind van 15?
Op weg naar de Islamitische begraafplaats in Schiedam krijgt een vader herinneringen aan Turkije, het land van herkomst. Samen met zijn zoontjes bezoekt de man het graf van zijn moeder. Ze hebben bloemen en tuingereedschap mee. De vragen komen vanzelf. Net als het gebed en uiteindelijk: een blij gevoel.
Sommige mensen weten precies wat ze wel en niet willen. Ook in de laatste levensfase. Dat vraagt veel van een verpleegkundige. Die moet goed luisteren en aanvoelen wat de behoefte is. Of zoals in dit geval: moedig optreden als het helemaal fout loopt.
Goede zorg vereist duidelijke afstemming. Elkaar begrijpen en elkaar vinden staat bovenaan in de zorgrelatie. Toch kan een situatie ook anders uitpakken, weet deze verpleegkundige. Niet altijd is voorzichtigheid de juiste werkwijze. “Ik besloot mijn behoedzaamheid overboord te mikken.”
Als je ziek bent, lijkt het leven vooral daarom te draaien. Ook vrijwilligers kunnen je onbedoeld een vervelend gevoel bezorgen, vertelt een 87-jarige dame. “Ik ben een mens dat een klein beetje ziek is. En wel volwaardig. Ik weet heus wel wat ik wel en wat ik niet doe.”
Natuurlijk wil je de kamer in het hospice een beetje aankleden. Zodat het meer aanvoelt als thuis. Een dierbare gun je immers het beste. Maar je kan ook teveel spullen versjouwen. “Wij hebben eigenlijk alles wat er in de woonkamer stond aan prullaria, fotootjes en zo, meegenomen.”